هدگیر ارتودنسی (Orthodontic headgear) که گاهی اوقات به عنوان هدگیر بریس نیز شناخته میشود، وسیله ای است که از آن برای اصلاح مشکلات شدید بایت استفاده می شود.
در حالی که بریس می تواند وضعیت ناهماهنگ دندانهای شما را اصلاح کند، هدگیرهای ارتودنسی میتوانند با اعمال فشار بر روی بریس باعث تغییر در تراز فک شوند. از این وسیله می توان برای افزایش فضای بین دندان ها نیز استفاده کرد. تا فضا برای رشد سایر دندان ها باز شود.
انواع مختلفی از هدگیرها وجود دارد که هر یک از آنها می توانند برای درمان اختلالات عدم هماهنگی خاص مورد استفاده قرار بگیرند. زمانی که از این وسیله همراه با سایر درمان های ارتودنسی در دوره نوجوانی و جوانی استفاده شود تاثیرات درمان بیشتر خواهد بود.
از این وسیله در درجه اول برای اصلاح مشکلات تراز نیش یا بایت استفاده می شود که در اصطلاح دندانپزشکی به آن ها مال اکلوژن گفته میشود. مال اکلوژن اشاره به ناهماهنگی فک های بالا و پایین و دندان ها دارد. بطور خلاصه این مشکلات عبارتند از:
از هدگیر ارتودنسی به طور كلی برای كودكان 9 ساله و بزرگتر كه دارای اختلافات رشد فک هستند استفاده می شود. در مراحل رشد کودک، استخوان های فک همچنان به طور فعال در حال رشد هستند. با کنترل رشد فک از طریق اعمال فشار مداوم، ممکن است مال اکلوژن بصورت غیرتهاجمی برطرف شود.
در كودكان و نوجوانان، در صورت کافی نبودن بریس ها، گاهی اوقات از هدگیر ارتودنسی برای اصلاح مشكلات شدید فاصله استفاده می شود.
هدگیرها مشکلات شدید و خاصی را حل میکنند که اگر از آن ها برای حل این مشکلات استفاده نمیکردیم، شاید اصلا با هیچ وسیله دیگری قادر به حل آن ها نخواهیم بود.
فکر نمیکنم که کسی پیدا شود و بگوید استفاده از هدگیر جالب و یا قابل تحمل است. اما در هر صورت زمانی که پای درمان و خوش فرم شدن صورت در میان است، بیماران معمولا بدترین نوع درمان های ارتودنسی را مشروط بر اینکه به نتیجه دلخواه دست پیدا کنند تحمل خواهند کرد.
بنابراین زمانی که دوره درمان شما به اتمام برسد و در آینه دقیقا همان چیزی را ببینید که فکرتان بود، نتیجه تمام سختی کشیدن شما به ثمر خواهد نشست.
همانطور که میدانید هدگیرها جزء ابزار متحرک ارتودنسی هستند. این ابزار برای اینکه بتوانند فشار خود را بر ساختارهای دلخواه وارد کنند باید به جایی متصل باشند. برای همین منظور، این وسیله از طریق بندهایی به سر و دندان ها یا فک متصل میشود.
به طور معمول نیرویی که میتوان از طریق وسیله متحرکی مثل هدگیر به دندان ها وارد کرد از نیروی بریس ها بر دندان ها بسیار بیشتر است. جالبتر اینکه هدگیر میتواند از جهت های مختلفی به فک و دندان ها نیرو وارد کند بنابراین بسیار کاربردی هستند.
هر کدام از این هدگیرها برای هدف خاصی طراحی شده اند و از اجزای مختلفی ساخته میشوند.
بطور معمول زمانی که وجود الاینر یا بریس به تنهایی برای صاف کردن دندان ها کافی باشد، هیچ لزومی به استفاده از ابزار ارتودنسی دیگر نیست. اما زمانی که استفاده از بریس ها جواب ندهد، و نیازمند فشار بیشتری برای صاف کردن دندان ها باشیم، از هدگیرها استفاده میکنیم.
برای مثال ما زمانی که ببینیم بیمار دارای مال اکلوژن هایی مثل اوربایت یا آندربایت بسیار شدید است، از هدگیر ارتودنسی برای اعمال فشار بیشتر استفاده میکنیم.
در استفاده از این وسیله ارتودنسی باید چند نکته توجه کرد. مدت زمان استفاده از هد-گیر برای هر مشکلی میتواند متفاوت باشد. اینکه باید برای چند ساعت از این وسیله در طول شبانه روز استفاده کنید بستگی به 3 فاکتور زیر دارد:
مدل هدگیری که برای شما در نظر گرفته شده است
نوع مشکلی که دارید
و شدت مشکل شما
اما به طور کلی مدت زمان استفاده از این ابزار چیزی بین 12 تا حدودا 16 ساعت خواهد بود. البته شما نباید تنها به ساعات استفاده از هدگیر بسنده کنید. شما در استفاده از این وسیله باید تابع توصیه و دستور متخصص ارتودنسی خود باشید. برای مثال اگر او بگوید که بهتر است شما تنها عصرها و شب از این ابزار استفاده کنید، باید طبق توصیه متخصص خود عمل کنید.
علاوه بر این، شما باید دقیقا به همان اندازه که متخصص توصیه کرده از هدگیر استفاده کنید. برای مثال اگر متخصص به شما توصیه کرده است که حتما روزی 17 ساعت از هدگیرتان استفاده کنید، شما هم باید دقیقا 17 ساعت آن را نصب کنید. اگر کمتر از این مدت زمان، از آن استفاده کنید، ممکن است دندان های شما به حالت سابق برگردد. و طول مدت درمان شما بیشتر شود.
طراحی هدگیرها بسیار جالب است. این ابزار به گونه ای طراحی شده که بخشی از آن به یک فک افراد متصل میشود. و در عین حال فک دیگر آزاد خواهد بود. یادمان باشد یکی از کارکردهای این وسیله ارتودنسی، این بود است که:
فکی که اندازه بیشتری نسبت به فک دیگری دارد تحت فشار و کنترل قرار بگیرد تا فکی که رشد کمی دارد بتواند به اندازه فک بزرگتر در بیاید.
مثلا اگر فک پایین بیشتر رشد کرده و فک بالا کوچک مانده باشد، بخشی از هدگیر به فک پایین متصل میشود، تا با تحت فشار قرار دادنش، مانع از رشد آن شویم. این فشار باید تا زمانی که اندازه فک بالا به چانه نرسد، ادامه خواهد داشت.
مهمترین چیزی که باید در پروسه درمان با هدگیر به آن توجه کنید، این است که تا میتوانید باید مراقب بروز صدمه و آسیب به آن ها باشید. زیرا هر بار که مشکلی برای هدگیرها ایجاد شود، مدت زمان درمان شما نیز بیشتر از حد معمول خواهد شد.
تنها مراقبت از هدگیر مد نظر نیست. و باید حین نصب یا در آوردن آن مراقب صورت، دهان و لب های خود باشید تا مبادا زخمی شوند.
دقیقا مشابه بریس ها و هر کدام از ابزار ارتودنسی که در دهان قرار میگیرند، بخشی از هدیگر که در دهان قرار دارد یا در مجاورت آن است، باید بصورت دقیق و مرتب تمییز شود. زیرا اگر تمیز نشود، مستعد تجمع باکتری و بروز عفونت خواهد بود.
انجام هر گونه فعالیت فیزیکی که امکان صدمه به صورت و اجزای دهان وجود داشته باشد، حین استفاده از هدیگر ارتودنسی باید با احتیاط کامل صورت بگیرد. اگر ورزش خاصی انجام می دهید که به طور معمول از ناحیه صورت زخمی می شوید، تا پایان درمان با این ابزار، آن را انجام ندهید.
استفاده از این وسیله میتواند ناخوشایند باشد و معمولا کودکان و نوجوانان به سختی با این وسیله کنار میآیند. اما به مرور زمان به آن عادت خواهید کرد و مشکلی با آن نخواهید داشت.
قبل از اینکه بخواهید از هدیگر استفاده کنید، حتما از متخصص ارتودنسی خود پرس و جو کنید و مطمئن شوید استفاده از این وسیله برای یک مدت طولانی ارزشش را دارد.